Мікола Ільючык. Роспач і надзея. Апавяданні. Мініяцюры. Рэдактаванне, складанне серыі В. Жылко, В. Філатаў. Фота аўтара. Падпісана да друку 15.04.2007. Лунінецкая муза. Альманах. № 28

Альманах "Лунінецкая муза", № 28

Мікола Ільючык

Роспач і надзея

Апавяданні. Мініяцюры

Неабыякавым вокам...

На творчым рахунку Мікалая Ільючыка — зборнік паэзіі і прозы «Дзе жыве душа...» і альбом песень «Мелодыі душы» (2004), кніга духоўнай лірыкі «Шматкроп'е кропель» (2006)... І вось — чарговы, празаічны, зборнік літаратара і фотамастака з вёскі Багданаўка Лунінецкага раёна. Аўтар імкнецца адлюстроўваць жыццё ва ўсёй яго разнастайнасці — светлыя і цёмныя, смешныя і сумныя бакі... І самае галоўнае — паказвае жыццёвыя праявы не як старонні і абыякавы назіральнік, а як чалавек, што жыве ў гушчы падзей...

Амаль былому

Некалі ты задаў мне пытанне:
— Хто горшы за ворага?
Не ведаю, чаму ў цябе ўзнікла такая думка. Амаль не задумваючыся, адказаў:
— Былы сябра.
Мабыць, ты не чакаў такога адказу і здзіўлена спытаў:
— Чаму?
Я паспрабаваў растлумачыць:
— Ён усё ведае. Ён ведае, дзе табе больш за ўсё балюча. Вораг б’е як папала і не заўсёды трапна. Былы сябар ведае пра цябе ўсё, ведае, дзе табе больш за ўсё баліць, і трапляе ў самае балючае месца.
Якое сумнае прароцтва…
Ты яшчэ не вораг, ты яшчэ нават не былы, але як трапна ты цэліш. Часам здаецца, што ад майго болю ты атрымліваеш асалоду.
А мне здавалася, што такога не будзе ніколі. Такога я не мог прысніць і ў самым жахлівым сне.

Да вясны

Я вельмі люблю асенняе «бабіна лета». Асабліва яго другую палову. Усё зроблена на палетках, ураджай сабраны, і нішто не адхіляе ўвагі ад галоўнага. Трошкі вее холадам. Гэта адчуваецца ранкамі. Часам бывае шэрань і лёгкі мароз. Але дні ясныя і цёплыя.
Сонца ўжо страціла за лета сваю гарачыню, а неба яшчэ не выплакала слёзы дажджу. Зацішша і лёгкі сум. Падвядзенне вынікаў і думкі аб будучым, будучым і вечным…
Лісце пажоўкла, але яшчэ не падае. Вабіць ўсімі адценнямі чырвонага. Шапаціць сумна, нібыта развітваецца да вясны.
Мабыць, у такі час пайду з зямлі я. Так мне здаецца, а можа, мне гэтага толькі хочацца: каб гэта адбылося менавіта ў такі прыгожы асенні дзень…
Але, як бы там ні было, у тым месцы, куды я пайду, намнога прыгажэй. Вясна заўсёды прыгажэй і жаданей за восень. Я мяркую, што ў вечнасці з Госпадам вечная вясна!

Дарожны роздум

Узгадваю, як ў дзяцінстве мы — дзеці — з зайздрасцю пазіралі на чырвоныя «Ікарусы» з надпісам «Інтурыст». Так хацелася праехаць на такім прыгажуну, а не трасціся на лядачым ЛАЗе савецкай вытворчасці па гравійнай дарозе.
Падарожжы ў райцэнтр звычайна даводзілася рабіць з матуляй, калі хварэў і трэба было ехаць у бальніцу ці паліклініку да дактароў. Іншай нагодай для вандроўкі было набліжэнне 1 верасня: усё неабходнае для школы можна было набыць у раёне.
Калі сёння я сеў у прыгожую «Сетру», не мог не заўважыць вочы вясковага дзяцюка, што з зайздрасцю пазіраў нам услед. Быццам гэта я сам у дзяцінстве — бліскучыя вочы, усмешка на вуснах і нейкія думкі ў бялявай галаве, аб якіх ніхто ніколі не даведаецца. Але ж пэўна думкі ягоныя добрыя і светлыя.
Як хутка імчыць час! Пяць гадоў таму я ехаў па гэтым жа маршруце на чырвонабокім «Ікарусе». А да гэтага — яшчэ пяць гадоў таму. Дзіўная перыядычнасць.
Люблю дарогу, люблю думаць у дарозе. А цяпер яшчэ і параўноўваць. А параўноўваць ёсць што...
Першая паездка ў Вільню адбылася ў 1991 годзе. Рэвалюцыйныя падзеі ў нашых суседзяў насцярожылі перш за ўсё маю старэйшую сястру, бо яе сын, а адпаведна мой пляменнік, быў на тэрміновай службе ў роце МУС у Вільнюсе. У тыя самыя часы ахоўваў Літоўскі Дом друку.
Калі сястра даведавалася аб падзеях у Літве, то вельмі ўстрывожылася. «Варожыя галасы» па радыё падлівалі масла ў агонь. Сястра прапанавала мне і брату паехаць з ёю туды. Каб заспакоіць сэрца маці, мы пагадзіліся. На той час яна мела даволі прыстойнае для такіх вандровак аўто — «Запарожац» з ручным кіраваннем. Пасля непрацяглых збораў мы рушылі.
Тое, што я ўбачыў у Вільні на ўласныя вочы, так рознілася з тым, што дазваляла нам бачыць тэлебачэнне! Уражанні ўздымалі дух на недасягальную вышыню. Пачуцці перапаўнялі. Пытанні заставаліся без адказу, але ж яны ставіліся:
— А калі ў нас?
— А калі ж мы?
— А можа, дома нешта ўжо адбываецца, а я тут!
— Як жа такое і без мяне?
Але нічога не здарылася на маёй «памяркоўнай» і «талерантнай» радзіме. Нічога не адбылося. Ні тады, ні зараз. Іншым разам здаецца, што і ніколі. Але іскрынка надзеі ўсё ж застаецца недзе ў нетрах душы і закуточках сэрца. Уся мая істота прагне гэтага. Але нічога не адбываецца.
...З доляй гумару ўзгадваю больш позні візіт да сяброў у Літву. Мы з жонкай трапілі на святочную вячэру з нагоды нашага прыезду. Мерапрыемства ладзілася ў Троках на кватэры Гінтарыса і Вільмы. Пасля аперытыву літоўцы разгаманіліся пра свабоду і незалежнасць. Любяць яны такія размовы. Было адпушчана некалькі “слізкіх” жартаў пра Беларусь і беларусаў. Дасталася і прыбалтам. Бо, па іх словах, яны — літоўцы — будуць змагацца за сваю незалежнасць да апошняга эстонца. Дарэчы, пасля такіх размоў я стаў з большай павагай ставіцца да эстонцаў, нават з нейкім шкадаваннем. Хоць за ўсё жыццё быў асабіста знаёмы толькі з адным прадстаўніком эстонскай нацыі — гэта мой саслужывец па Савецкай Арміі Яан Хелю.
Дык вось, калі літоўцаў ужо стала «заносіць» наконт незалежнасці і «слаўных рэвалюцыйных традыцый», я ўставіў, як кажуць, свае «пяць капеек». У падрабязнасцях і з апісаннем фактаў непасрэднага відавочцы распавёў аб падзеях студзеня 1991 года ў Вільні. У маіх літоўскіх сяброў ад здзіўлення адпалі сківіцы. Бо, напэўна, самі яны ведалі пра тое, аб чым зараз гаманілі, з тэленавін альбо расповяду іншых.
— Мікола, а ты адкуль ведаеш аб гэтым?
Іх здзіўленне не мела межаў.
— А я быў там, прыязджаў на «Запарожцы».
— Раскажы яшчэ!
Апусціўшы падрабязнасці аб дачыненні майго пляменніка да роты МУС, даволі дасціпна і грунтоўна распавёў маім літоўскім сябрам аб іх жа рэвалюцыі, якой яны так зацята ганарацца.
Падчас маёй гаворкі ніхто не прамовіў ані слова. А пасля быў прапанаваны даволі добры тост: «За нашу і вашу свабоду!» Пасля чаго я заўважыў, што мае знаёмыя і сябры ў Троках глядзяць на мяне ўжо не з жалем і шкадаваннем, бо прыехаў да іх чалавек з «Балтарусіі», а з павагай і разуменнем. Дзіўныя перамены заўважыў я ў адносінах да сябе і да ўсіх беларусаў у цэлым…
...Прыгажуня «Сетра» набліжала сваіх нешматлікіх пасажыраў да Вільні. Я ўзгадваў у думках свае мінулыя вандроўкі. Але — дзіўная рэч! — сёння я заўважыў, што еду да сяброў у Вільню як дадому. Дзякуй, cябры, што вы ёсць! Дзякуй, прыгажуня Вільня, што ты засталася роднай нават у чужой краіне…

Дарыце кветкі

Пэўна, гэта будзе хлусня, калі хто з жанчын скажа, што ёй не падабаюцца кветкі. Бо калі жанчыне дораць кветкі, яна робіцца іншай, змяняецца на вачах. І не мае вырашальнага значэння, якія гэта будуць кветкі: з луга, з поля ці сапраўднай аранжэрэі — вытанчаныя і экзатычныя. Значэнне мае толькі сам факт наяўнасці кветак. І не мае вырашальнага значэння, хто і каму дорыць кветкі: сын — матулі, муж — жонцы, хлопец — любай дзяўчыне. Галоўнае ў тым, што кветкі дорыць мужчына жанчыне. Гэта аснова. Мабыць, не галоўнае, і з якой нагоды гэта адбываецца. Ёсць кветкі, і іх патрэбна некаму дарыць.
...Буяла і цвіло лета. Я няспешна крочыў па вуліцы. Насустрач ішла жанчына. Звычайная, якіх тысячы па вёсках і гарадах Беларусі. Трошкі “затурканая” нялёгкім жыццём. Нічым не адметная. Знешнасць, вопратка, хада — ва ўсім адчувалася нейкая стомленасць і абыякавасць да жыцця.
У руцэ я трымаў шыкоўны гладыёлус, адзін з першых, што расцвілі тым летам у нашым садзе. На імгненне прыпыніўся, а калі незнаёмка параўнялася са мною, прамовіў: “Калі ласка, гэта Вам!”
У той момант, калі працягнуў кветку, з жанчынай пачало нешта адбывацца. У вачах з’явіўся прывабны бляск, узняліся грудзі, выпрасталіся плечы. У імгненне яна зрабілася стройнай і прыгожай.
Жанчына зніякавела і нейкім дрыготкім голасам спытала
— Мне! А чаму?
— Таму, што вы жанчына, прычым прыгожая, — адказаў я. І не адважыўся ўдакладняць, што прыгажосць яе стала відавочнай пасля таго, як ёй далі кветку.
Яна пайшла, а я яшчэ нейкі час пазіраў ёй услед. Гэта была ўжо зусім іншая жанчына. Вось яна — дзівосная сіла ўсяго толькі адной кветкі і мужчынскай увагі.
Дарыце кветкі…
Мае сыны вынайшлі добры прыклад. Яны прыносяць кветкі маме. Гэта могуць быць любыя зёлкі, што цвітуць у полі. Увесну ролю кветак выконваюць лазовыя ці вербавыя галінкі з пяшчотнымі коцікамі. Летам выбар большы, можна знайсці нейкія прыгожыя і нават шыкоўныя расліны ў сваім садзе. Дзеці ведаюць: калі ёсць кветкі, іх трэба несці маме. Мама ж часам шкадуе, што знішчана прыгажосць, якую сама садзіла і песціла, але ж не крыўдуе на сваіх маленькіх мужчын.
Яна гатова прабачыць ім любыя свавольствы. Яна ганарыцца сынамі. У яе паляпшаецца настрой, знікае стома і з’яўляецца вялікае жаданне падзяліцца радасцю з суседкай.
Дарыце кветкі…
У дзецях пазнаю сябе.
Яшчэ не зусім раставаў снег, а мы з сябрамі ішлі на блізкае балотца, каб нарваць чорнагалову. Праз нейкі час можна было наламаць галінак вербалозу. Потым з’яўляліся пралескі, дрымотнік, лотаць, канваліі, рамонкі, валошкі… Так доўжылася да глыбокай восені. Кветкі я нёс матулі. Яна ставіла іх у слоік з вадой. Звычайна прамаўляла: “Якая прыгажосць!” Я ж адчуваў, што матуля рабілася больш лагоднай, такой прывабнай. Я ведаў, што менавіта мая мама самая прыгожая і любая, што ёй трэба дарыць кветкі.
Дарыце кветкі…
Для вясковых юнакоў чамусьці не стала правілам дарыць дзяўчынкам кветкі. Мы саромеліся адзін аднаго, сваіх першых пачуццяў. Звычайна букецік кветак хаваўся за пазуху і з’яўляўся на свет у самы апошні і адказны момант. У мяне не ўзнікала праблем у заваёве юных сэрцаў. За пазухай амаль заўсёды быў кветкавы аргумент. Ён дапамагаў растапіць лёд, расчуліць самае халоднае і непрыступнае сэрца.
У юных дзявочых душах адбываліся змены. Дзяўчаты прыгажэлі тварам, рабіліся такімі дарослымі! Ім было вельмі прыемна. Яны адчувалі сябе жанчынамі, якім дораць кветкі, а значыцца — кахаюць.
Дарыце кветкі…

Мне вас шкада

Чамусьці я шкадую настаўнікаў. Усіх, каго ведаю ці ведаў раней.
Мне шкада Вас, мая першая настаўніца, да якой я трапіў у пяцігадовым веку. Правучыўшыся дзве чвэрці, я пачуў ад Вас: “Завтра без метрики не приходи”. Наступным днём я прынёс пасведчанне аб нараджэнні, і Вы ўпэўніліся, што мне не сем, а пяць гадкоў, і прамовілі: “Гуляй ещё два года, а после приходи”. Мне шкада Вас. Вы маглі ганарыцца мною, бо я мог скончыць школу раней, потым універсітэт таксама раней, а можа, нават і экстэрнам. Можа, стаў бы нейкім вядомым і паважаным чалавекам? Мне шкада Вас, Вы не захацелі заўважыць мяне, разумненькага і здольнага. Мне шкада Вас, што Вы не змаглі выкарыстаць мяне ў сваёй педагагічнай практыцы. Папракалі б астатніх: “Глядзіце, які малы, а вучыцца лепш за вас, аболтусаў”.
Я шкадую Вас, мае паважаныя настаўніцы — пенсіянеркі. Па нядзелях Вы нетаропкай хадою крочыце ў праваслаўную царкву. Мне шкада Вас: Вы нічога не цяміце ў хрысціянстве, але гэта цяпер дазволена і лічыцца добрым правілам — адстаяць малебен на свята ці ў нядзельку. Мне шкада Вас, бо я ўзгадваю, як ў дзяцінстве хадзіў з бацькамі на набажэнствы, а наступным днём Вы выстаўлялі мяне на лінейцы перад усёй школай, тыкалі ў мой бок пальцам і гаварылі ўсім: “Вот бабтист проклятый, нет никакого Бога”.
Мне шкада і цябе, маладая настаўніца. Ты назвала сябе “местной интеллигенцией”. Але я ведаю, што апошнім мастацкім творам, які ты прачытала, было нешта з праграмнага, каб напісаць рэферат па сучаснай літаратуры. Музей, які ты наведала першы і апошні раз, быў раённы краязнаўчы. Туды ты павезла дзяцей па разнарадцы з аддзела адукацыі.
Мне шкада цябе, бо ты ўпэўнена, што Макаранка і Мілінкевіч з адной кампаніі. Мучыш дзяцей сваімі ведамі і мучышся сама ад таго, што ў класе адны “дебилы и придурки”.
Мне шкада цябе, малады пачынаючы педагог. Ты адпрацавала толькі гадок пасля сваёй вучэльні. Маеш стаж і змагла паступіць на завочнае аддзяленне ўніверсітэту. Але, адседзеўшы ўсяго адну сесію, на маю не вельмі сур’ёзную заўвагу ганарліва і пыхліва ставіш мяне на месца словамі: “Что, не дает покоя моё высшее образование?”
Мне шкада і Вас, мая колішняя знаёмка. Бо памятаю, як пасля выпуску, ў першы год працы, Вы казалі: “Ну и что, что в деревню распределили, я человек образованный. Буду работать, а на каникулах ездить на экскурсии, по выходным — в минские театры. Можно и в деревне поддерживать свой культурный уровень”. Але я бачу, што на канікулах Вы шчыруеце на бульбяных палетках. У выхадныя — сваркі і бойкі з п’янтосам-мужам. А культурны ўзровень павышаеце з калегамі ў спрэчках за гадзіны і надбаўкі ў зусім не культурных выразах і словах.
Мне шкада Вас, мая настаўніца. Вы страцілі прытомнасць проста на ўроку, бо адна з калег аб’явіла сумную і, на Ваш погляд, жудасную навіну: “Памёр Брэжнеў”. Потым Вы апрытомнелі і пужалі нас — дзяцей — страшным словам “вайна”. “Будзе вайна, — казалі Вы, — бо памёр Леанід Ільіч”. Я не разумеў, чаму быць вайне. Мруць жа людзі ўвесь час, а вайна не заўсёды. Мне шкада Вас, бо Вы не распазналі хлусні і ўвесь час хлусілі нам. І не толькі аб вайне. Вы баяліся ўсяго і хацелі ад нас гэтага ж.
Мне шкада і Вас, мая аднавяскоўка. Мясцовы вертыкальшчык папракнуў педагагічны калектыў у сімпатыях да Мілінкевіча з Казуліным на апошніх выбарах. Нават выказаў нейкую пагрозу ў Ваш бок. Мне шкада Вас, бо ў Вас не знайшлося нічога адказаць яму, акрамя лісліва-баязлівага: “Я правильно голосовала, у меня есть свидетели”.
Мне шкада Вас, настаўніца роднай мовы. Вы не здолелі выхаваць любоў да свайго. Вы казалі, што беларускай мовы не існуе, а ёсць нейкі дыялект Мінскай вобласці. Вы самі налягалі на “великий и могучий”, але заробак Вам плацілі за выкладанне менавіта беларускай мовы. Мне шкада Вас, бо тэмы на вашых уроках мы “праходзілі”, а не вывучалі, вершы “здавалі”, а не вучылі напамяць, а з прозай знаёміліся па дапаможніку-“крытыцы”. Мне шкада Вас, бо родную мову я палюбіў не на Вашых гадзінах, а вывучаць яе прыходзіцца нават цяпер.
Мне шкада Вас, паважаны настаўнік. Вы ніколі не былі “лірыкам”. Выкладалі сухія навукі сухімі метадамі. А калі мой інтэлектуальны ўзровень выходзіў за межы школьнай праграмы, то Вы казалі мне: “Забиваешь голову разной ерундой, это же тебе при поступлении не пригодится”. Мне шкада Вас, бо я не прапусціў ніводнага факультатыву ці заняткаў гуртка з Вашым удзелам, паляпшаў Ваш настаўніцкі імідж на адкрытых уроках і алімпіядах, а Вы здрадзілі мне з адной з настаўніц, якой я не быў сімпатычны. У выніку, каб атрымаць “выдатна” на экзамене па Вашым прадмеце, я прастаяў каля дошкі дзве гадзіны. А Вам так не хацелася ставіць мне пяць, каб дагадзіць Вашай новай пасіі.
Мне шкада цябе, мая аднакласніца. Я так любіў твае косы з бантамі. Любіў глядзець на тваю белую шыйку і марыў дакрануцца да тваёй рукі. Мабыць, ты першай пакахала мяне і марыла аб узаемнасці. Ты пісала мне запіскі, і я знаходзіў іх у нетрах батарэі цэнтральнага ацяплення. Гэта была наша таямніца. Але ты здрадзіла, і мне шкада цябе.
Прыйшоўшы аднойчы ў школу, мы пачулі ад класнага кіраўніка, што выйшлі з піянерскага ўзросту, а гальштукі можна ўжо не насіць. Калі настаўніца пайшла з класнага пакоя, то ўсе гальштукі былі разарваны ўшчэнт. Чырвоныя шматкі былі ўрачыста спаленыя. Толькі ты схавала свой у тым месцы, дзе ніхто не адважыўся шукаць. Потым ты пабегла ў настаўніцкую і “здала” нас усіх. Нам “шылі” палітыку, пагражалі. Але справа была закрытая з нагоды вялікай колькасці ўдзельнікаў. Больш ніхто з нашага выпуску настаўнікам не стаў. Ты праводзіш палітінфармацыі, пішаш хоку і танку, сама іх чытаеш і цалкам задаволена жыццём. Але ж мне шкада цябе.
Мне шкада цябе, вялікая працагалічка. Ты нахапала гадзінаў і куеш капейчыну. Выкладаеш што заўгодна, але не тое, чаму сама вучылася. Некалі ты працавала на трактары. Лепш бы дагэтуль арала зямлю, выконвала і перавыконвала заданні. Можа, нават атрымала б Героя і стала знакамітай, як славутая Паша Ангеліна. Усе ведалі б, што ты займаешся ўлюблёнай справай. Мне шкада цябе, бо тваё месца зусім не ў школе.
Мне шкада Вас, настаўнік-франтавік. Вы пайшлі з жыцця. Па Вас не плакалі ўдзячныя вучні. У апошні шлях Вас праводзілі сабутэльнікі рознага ўзросту, з якімі Вы жлукцілі гарэлку, засядаючы ў вясковым палітбюро. Так называлі ў вёсцы аўтобусны прыпынак побач з крамай, дзе Вы праседжвалі ад раніцы да вечара. Мне шкада Вас, бо вучняў сваіх Вы навучалі таму, чаго самі не ведалі. І Вашы досведы ў нямецкай мове з усмешкай узгадваюць яшчэ і сёння . “Der Карова geen in хлеў”, — казалі Вы дзецям і запэўнівалі, што менавіта так размаўляюць немцы. Мне шкада вас, бо магіла Ваша на мясцовых могілках зарасла быльнягом, а помнік з мармуровай крошкі, які купілі Вы сабе самі ці хто з радні, ляжыць да гэтага часу ў напаўразбураным хляве на былой Вашай сядзібе.
Мне шкада цябе, напышчаная і ганарлівая прыгажуня з завышанай самадзнакай. Ты выпытвала ў дзетак, аб чым размаўляюць дома бацькі, якія ў іх меркаванні аб маючых адбыцца прэзідэнцкіх выбарах. Мне шкада Вас, бо Вы падзялілі бацькоў, а адпаведна і дзетак, на правільных і няправільных. Мне шкада Вас: Вы ўзялі на сябе адказнасць судзіць і дзяліць. Мне шкада Вас, як і Вашу калегу. Яна правяла вялікае даследаванне і зрабіла вялікае адкрыццё. Неяк, разам з сынам намаляваўшы плакат, каб ён не распраміўся, я замацаваў яго старымі газетамі. Дзіця прынесла малюнак у школу. Настаўніца заўважыла, што газета не простая, не “Саўбелія” ці яшчэ што падобнае, а паважаная мною “Наша Ніва”, якая прайшла праз шмат рук удзячных чытачоў. Паважаная настаўніца, Вы зрабілі наступную выснову: “Ответственную должность занимает, а такие газеты читает”. І мне шкада Вас. Бо з такім жа поспехам Вы маглі правесці свой эксперымент у чужой прыбіральні, шукаючы кампрамат на каго-небудзь, а калупацца ў бруднай бялізне, мабыць, ваш самы ўлюбёны занятак.
Мне шкада Вас, паважаная настаўніца. Вы заўсёды вітаецеся са мной прыгожымі словамі: “Добрай раніцы”. Аднойчы ў такую добрую раніцу Вы адчынілі дзверы маёй хаты, каб вярнуць узятыя ў мяне відэакасеты. Мы сядзелі са сталічнымі гасцямі, пілі ранішнюю каву і размаўлялі ні аб чым. Я прапанаваў Вам новыя фільмы, дубляваныя па-беларуску, але Вы прызямлілі мяне з вышынь словамі: “Не трэба, мне гэтая беларуская мова ў школе надакучыла”. Мне было няёмка перад гасцямі.
Мне шкада Вас, паважаны педагог. Вы дасягнулі пенсійнага веку, але з працай вам развітвацца не хочацца. Вы ўздрыгваеце ў сне: Вам страшна, што Ваша месца зоймуць маладыя, здольныя, перспектыўныя. Вы ўсё палічылі. Параўналі памеры пенсіі і акладу. Аднойчы ў запале эмоцый Вы заявілі калегам, што перавезіцё ўсіх свінняў на падарункі каму трэба, але сваіх пазіцый не здасце. Саступіце. Хай Вашы свінні рохкаюць у хлеўчуку. Адпачніце, дайце магчымасць праявіць сябе іншым. А Вас і сапраўды шкада, можа нават болей за іншых, бо думаеце, што ўсё ў гэтым жыцці можна атрымаць праз пакункі з салам, канверты і сувязі.
Мне шкада цябе, вясковы педагог. Тут праз рыску хочацца напісаць яшчэ адно слова, але яно непрыстойнае і таму пісаць не буду. На ўроках, гутарачы з вучнямі аб сэнсе жыцця, Вы пажадліва пазіралі на пругкія дзявочыя грудзі. А на перапынках употай перакульвалі кілішак гарэлкі для ўзняцця настрою. Дажыўшы да сталага веку, селі на іржавую іншамарку і думаеце, што дасягнулі пэўнай мэты ў жыцці. Манатонна паўтараеце тое, што паўтарылі за сваю працоўную дзейнасць на ніве сеяння “разумнага, добрага, вечнага” тысячы разоў. Але вочы вашыя не змяніліся, у Вас усё той жа позірк у бок старшакласніц.
Мне шкада Вас, паважаны настаўнік, ад Вас я навучыўся многаму. Пераняў звычку выпраўляць суразмоўцаў, а час ад часу і тэлевізійных дыктараў і вядучых, калі яны блытаюцца ў нейкіх тэрмінах ці проста гавораць няправільна. Мне шкада Вас: Вы лічыце шчасцем тое, што маеце цяпер. Але гэта саўковы набор: “квартира, дача, машина”. А шчасце — гэта пэўна ж нешта большае. Мне шкада Вас, бо Вы лічыце ўсіх людзей, якія займаюцца нейкім бізнэсам і маюць пэўны поспех, бандытамі , а словы “прадпрымальнік”, “бізнэсовец” і “камэрсант” стаяць у Вас у адным шэрагу з мацюкамі.
Мне шкада і Вас, мой паважаны аднавясковец і партнэр па дзіцячых гульнях. Вы — настаўнік, трошкі вышэйшы ў настаўніцкай іерархіі за вясковых педагогаў, бо выкладаеце ва ўніверсітэце. Вы цягнеце за сабой далёкіх і блізкіх сваякоў. Яны атрымліваюць дыпломы не без вашай дапамогі. Але не ўсе здольныя да гэтага. Не ўсім наканавана вучыць. Але яны вучаць, бо няма ў іх магчымасці ўладкаваць сваё жыццё адпаведна здольнасцям, прыхільнасцям і марам, як і няма пратэкцыі ў іншых навучальных установах. Мне шкада Вас, бо з Вашай дапамогай выходзіць плойма дыпламаваных, але не зусім разумных настаўнікаў, якія будуць вучыць дзяцей. Чаму яны навучаць?
Прабачце, мае даражэнькія настаўнікі. І ўсё ж мне Вас вельмі шкада…

Колькава юшка

Адзін з яскравейшых педагагічных досведаў атрымаў я яшчэ ў юнацтве. Быў дажджлівы веснавы дзень. Нераставала рыба, і сябры запрасілі на рыбалку. Браканьерства, канешне ж, але як у той прымаўцы: «Калі кажуць “не”, то хочацца ўдвайне». Мы паехалі ў вёску да сяброў. Возера падступала да самых агародаў. Вельмі маляўнічыя мясціны, ды і людзі цудоўныя.
Наша авантурная рыбалка была прызначана на цёмны час сутак. Але прыехалі загадзя і чакалі ў хаце, пакуль надыдзе змрок.
Хваляваліся гаспадары, асабліва гаспадыня. Яе хваляванне міжволі перадавалася і нам. Нагода была найсур’ёзнейшая. Вечарэла, а малодшага сына Колькі ўсё не было. З суседскімі хлапчукамі пайшоў на рыбалку. Аб гэтым маці здагадалася, бо ў двары на плоце не было невялічкага невада-падхопа. З раніцы яна сама развешвала яго, каб абсох.
Увесну возера непрадказальнае, тоіць усялякія нечаканасці і небяспечнасці. І там, дзе зранку можна прайсці пасуху, пад вечар бурліць вада. Невядома, дзе чакае небяспека. А тут яшчэ надвор’е стала псавацца.
Усе дарослыя былі гатовыя пайсці на пошукі свавольні. Вырашылі пачакаць крышачку. Дасць Бог, вернецца.
Цётка Ганна, Колькава маці, лямантавала. То плач, то пагрозы ў бок сына, які неведама дзе бадзяецца, і нават нейкі адчай.
Я не зайздросціў хлопцу, хутчэй спачуваў, бо бачыў, як маці паглядала на бацькаву папругу, што вісела ля дзвярэй на шалёўцы.
Раптам нешта забразгацела ў сенцах, і ў хату няспешна зайшоў Колька. Мурзаты, з хітраватым позіркам. Шмаргануўшы чырвоным саплівым носікам, хлапчук стаў здымаць прамоклыя боты. Увесь калаціўся. Дрыжыкі — мо ад холаду, а можа, ад страху перад непазбежным пакараннем. Разумеў — вінаваты.
Хлопчык з цікаўнасцю агледзеў прысутных і, як мне здалося, застаўся задаволены наяўнасцю ў хаце незнаёмых людзей. Хутчэй за ўсё, пакаранне адкладуць на потым, а можа, забудуць аб ім зусім. Гэта мяняе справу…
Колька зноў шмаргануў носам і з гонарам узняў цыратовы мяшэчак. У ім ляжала некалькі дробных рыбак. Задаволена ўсклікнуў:
— Глядзіце! Гэта я сам злавіў!
Маці перахапіла рыбацкі трафей, гучна прамовіла:
— Перапранайся! Мокры, бы шчур!
Зараз пачнецца, адзначыў для сябе я і шчыра паспачуваў у думках хлопчыку.
— Няўжо сам налавіў? — звярнулася да сына ўжо больш лагодным голасам маці.
— А то ж! Канешне, сам! — Колька ганарліва ўзняў галаву, расправіў худыя плечы: здалося, што падрос нават.
— Ну малйчына! Глядзіце, дзеці, — звярнулася да астатніх дзяцей маці, — наш Колька рыбы налавіў!
Мяне здзівілі перамены ў настроі гаспадыні, і я з цікаўнасцю стаў чакаць развязкі.
Хлопчыку была выдадзена сухая вопратка, а цётка Ганна жвава паставіла літровы кубак з вадой на газавую пліту. Пакуль варыўся кіпень, гаспадыня паспела абабраць бульбінку і абчысціць рыбку, прынесенаю сынам. Калі жанчына пасаліла кіпень у кубку, я зразумеў — гатуецца сапраўдная юшка. З-за невялікага аб’ёму гатаванне было даволі хуткім. Неўзабаве маці скамандавала:
— Дзеці, за стол! Будзем есці Колькаву юшку. Ён нам сёння рыбы налавіў.
Усе чацвёра дзяцей — старэйшыя і меншая дзяўчынка, што зусім нядаўна навучылася хадзіць сваімі кволымі і яшчэ не зусім паслухмянымі ножкамі, — спрытна расселіся за сталом. Колька ўрачыста заняў бацькава месца на покуці. Дзеці пачалі есці і хуценька справіліся з даволі маленькімі порцыямі. Старэйшым есці не хацелася, але ж пярэчыць матулі ў такі момант… Дзеці паспешна падзякавалі за вячэру. Ім як мага хутчэй хацелася вышмыгнуць з-за стала — надакучыла быць у цэнтры падзей і пад пільным вокам дарослых. Маці затрымала едакоў і гучна, каб усе чулі, прамовіла:
— Не мне, дзеткі, сёння дзякуем. Дзякуем нашаму маленькаму рыбалову, гэта ён паклапаціўся сёння аб нашай вячэры.
Хлопчыку падалося, што бура ўвогуле мінула. Колька задаволена хмыкнуў і зацята стаў разважаць аб новых прыгодах, аб рыбалцы, якую ён так моцна любіць. Але яго перспектыўныя планы і мары спыніла маці. Цвёрдым голасам яна прамовіла:
— Дзякуй, сынку, юшка добрая атрымалася. Накарміў сям’ю. А ў наступны раз, калі зноў збярэшся рыбачыць, то папярэдзь мяне ці тату і, калі ласка, да цемнаты варочайся дадому, каб змрок не застаў цябе ў дарозе і мы не хваляваліся за цябе. А то, калі позна вернешся, то і вячэру не паспею згатаваць з тваёй рыбы.
— Добра… — пагадзіўся маленькі рыбак.
Больш з Міколкай не здаралася нічога такога, за што маглі хвалявацца бацькі. Ён заўсёды папярэджваў, калі сыходзіў з дому. І не толькі на рыбалку, але і па тых ці іншых мужчынскіх справах.

Курс валют

Грошы на кішэнныя выдаткі… Што можа быць найважнейшым для хлопчыка-падлетка?! Маючы кішэнныя грошы, магчыма прыдбаць такі патрэбны сцізорык, акурат як у суседа па парце. Можна набыць ліхтарык, аб якім ты марыў доўгі час. Можна купіць нешта ў падарунак дзяўчынцы-аднакласніцы, якая не зводзіць з цябе вачэй. Можна… Можна шмат чаго. Бо грошы, хоць і невялікія, прыдаюць табе даросласці, незалежнасці, самастойнасці і ўпэўненасці.
Грошы можна зарабіць — напрыклад, дапамагчы дарослым у якой-небудзь справе. Пажадана, каб гэта было што-небудзь хай сабе дробнае, але абавязкова прыкметнае. Можна падахвоціцца злётаць на ровары ў краму. Тады ёсць вялікая верагоднасць таго, што рэшту дазволяць пакінуць сабе.
Пажадана ў нядзельку альбо нейкае свята трапіць на вочы бабулі ці дзядулі. Яны досыць доўгі час цябе не бачылі і, верагодна, засумавалі. Яны адзначаць:
— О, як ты вырас! Зусім дарослы.
Не адбрыквайся, калі пагладзяць па ўскалмачанай галаве альбо адораць пацалункам, якога ты ўжо саромеешся. Ёсць велізарная верагоднасць, што напрыканцы сустрэчы нейкая частка іхніх грошай з апошняй пенсіі апынецца ў тваёй кішэні.
Не кожныя бацькі здатныя «павесціся» на тваю прапанову аб тым, што ты станеш лепш вучыцца альбо скончыш чвэрць, а мо нават і год на «выдатна». Па-першае, грошай на твае патрэбы могуць і не павялічыць, а вось дадатковых турбот нажыць можна. Па-другое ж, прапаноўваючы бацькам такую дамову, ты сам павінен будзеш выконваць пэўныя абавязкі. Складана…
Варыянтаў шмат, да ўсяго патрэбны індывідуальны падыход, бо адно недакладнае слова ці дзеянне можа сапсаваць справу.
...Была нядзеля. Тыдзень таму. Звычайна бацька даваў дзецям «па рублю». Гэтым разам ён быў у гуморы і кожнаму перапала па дзве тысячы нашых, беларускіх. Пры гэтым прамовіў:
— Дзеці, сёння вам па даляру!
Меншы, мабыць, лепей ставіўся да айчыннай валюты, бо з веданнем справы заўважыў:
— Па курсе Нацыянальнага банка да даляра не хапае недзе сто пяцьдзесят рублікаў!
Бацьку нічога не заставалася, як палезці зноў у кішэню па грошы. Недастаючая сума апынулася ў надзейных руках.
Хітравата падміргнуў брацікам: маўляў, вось які я разумнік.
Майце на ўвазе: ведаць курс валют не так і блага. Са сваіх ведаў можна таксама мець пэўную карысць.

Неабыякавым вокам...
Амаль былому
Да вясны
Дарожны роздум
Дарыце кветкі
Мне вас шкада
Колькава юшка
Курс валют
Мае маленькія героі
Пастух
Роспач і надзея
Тры кароткія ўспаміны
Коцік
Кропелькі

Мае маленькія героі

Героі, аб якіх я хочу распавесці, можа, зусім і не героі. Гэта проста дзеці. Але яны вылучаюцца сярод сваіх равеснікаў любоўю да Радзімы і роднай мовы.
Мае малодшыя сыны — блізнюкі. Віцёк — дамасед, разважлівы і мудры, як дзядок. Нават гумар яго нейкі своеасаблівы, з дадаткам сур’ёзнасці. Віталік — маленькі дзіцячы лідэр, завадатар. Вельмі камунікабельны і спрытны да ўсякай справы.
Неяк улетку, калі Віталь быў яшчэ дашкольнікам, прыйшоўшы ад суседзяў, спытаў мяне:
— Тата! А ці ёсць у цябе чыстая касета?
— Ёсць, — адказваю яму, — а навошта?
— Мне трэба музыку перапісаць, клёвую. Я ў Санька ўзяў.
Сашка — наш сусед і далёкі сваяк, вучыцца ў дзесятым класе. Не ведаю чаму, але Віталік з ім сябруе. Разам яны ладзяць нейкія гульні, слухаюць музыку, размаўляюць. Нават пошту разносяць разам, бо Санькава мама працуе паштальёнам. Трэба дапамагаць.
Дык вось, ведаючы, што Санёк дрэннаму не навучыць, і выслухаўшы Віталя з яго аргументамі пра “клёвую” музыку, даю яму чыстую касету.
Разам уключаем магнітафон і пішам. Усе спевы на касеце па-беларуску. Розныя гурты, розныя жанры, але па-беларуску. Самому стала цікава. Бачу, з якой цікавасцю слухае дзіця. Назіраю за ім. Можа, шмат чаго не разумее, але ж Санёк сказаў, што гэта добрыя песні. Санёк іх слухае, а Віталік давярае Саньку.
Пацікавіўся гэтым Санькам і я. Даведаўся, што хлопец захапляецца беларускай музыкай, размаўляе па-беларуску. А ў школе можа нават выправіць настаўніцу, якая ровар называе веласіпедам,мапу картай, а выспу востравам.
Мінула лета — і мае хлопцы сталі першакласнікамі… І вось я на першым бацькоўскім сходзе. Настаўніцы, а іх дзве, сталі распавядаць аб кожным дзіцяці персанальна. Віцька пахвалілі, Віталіка таксама. А потым Людміла Васільеўна, адна з настаўніц, неяк усміхнулася няёмка, зачырванелася, як сарамлівая дзяўчынка, ды і кажа мне:
— А Віталь ваш нават і мяне папраўляе.
І распавяла аб тым, што яна на ўроку паказала адзін малюнак дзецям:
— Гэта дзяўчынка п’е чай.
Наш Віталь выправіў:
— Не чай, а гарбату. Так трэба казаць!
Усе прысутныя на сходзе дружна рагочуць. Потым настаўніца звяртаецца да мяне асабіста:
— Гэта добра,што дзеці ведаюць родную мову і імкнуцца ведаць яе яшчэ лепш. Пэўна ж, гэта ўплыў бацькоў.
Хутчэй за ўсё, слова “гарбата” было пачута дзецьмі ад дарослых. І вось ён, вынік. Добры вынік.
Героі майго расповеду — дзеці, але яны будучыя героі зямлі беларускай. Яны яшчэ малыя, але ведаюць, што спевы па-беларуску — гэта “клёва”. Наша мова мілая, лагодная, прыгожая і мілагучная. І яна адродзіцца. Абавязкова адродзіцца, бо яе любяць дзеці. А будучыня за імі.

Пастух

Калі адбудзецца так, што мой сын, вырасшы, стане нейкім паспяховым бізнесоўцам, то, мабыць, у сваёй аўтабіяграфіі ці нейкім рэзюмэ ён напіша: «Свой першы бізнес зрабіў у васьмігадовым узросце, калі па даручэнні матулі адвёз бабе Гантоні шматок сала і «ўпарыў» яго вышэйзгаданай бабулі за дваццаць тысяч тагачасных беларускіх рублёў».
Амаль усе бацькі хочуць, каб іх дзеці выраслі і сталі знака-мітымі і паспяховымі. Але больш за бацькоў мараць аб гэтым самі дзеці. Розныя мары і планы былі ў маім дзяцінстве. Я мог марыць аб карьеры астранома, каб адкрыць нікому невядомую дагэтуль зорку ў далёкай галактыцы і самому даць ёй нейкую прыгожую назву. Праз нейкі час я ўжо марыў аб тым, каб стаць радыёканструктарам, які распрацуе нейкі электронны апарат са шматлікімі функцыямі і магчымасцямі. Жаданні і мары змяняліся з пэўнай перыядычнасцю і даволі вялікімі хістаннямі ў розныя бакі.
Калі ж я дзяліўся сваімі разважаннямі наконт будучыні з матуляй, то звычайна яна казала: “А некаму ж трэба і калгасных каровак пасвіць”. Мабыць, менавіта ў той час я навучыўся з павагай ставіцца да любой працы ці прафесіі. Але пасля матчыных словаў усё больш прыглядаўся да калгаснага пастуха — дзядзькі Сцяпана, якога ў вёсцы ўсе чамусьці звалі Паша. Мне былі незразумелыя дзве рэчы: чаму ў гэтага чалавека два імя і чаму такая фамільярнасць у дачыненні да яго нават з боку дзяцей. Чалавек сталага веку — і проста Паша.
Калгасныя каровы, у адрозненне ад худобы маіх аднавяскоўцаў, пасвіліся за электрычнай агароджай з тонкага дроту. Вясковыя рагулі хадзілі на волі. З гэтай нагоды з імі было шмат клопату. Трэба было пільнаваць, каб не нарабілі шкоды: не ўлезлі ў багну, не злучыліся з іншай чарадой, а яшчэ, каб не зрабілі патраву на палетках.
З калгасным статкам усё было намнога прасцей. Кароўкі скублі сакавітую траву. Паша ляжаў пад цыратовым парасонам і нешта чытаў. На бочцы з вадой, якую падвозіў трактар, каб напаіць статак, вісеў прыймач. Гэты цудоўны апарат усе называлі з зайдрасцю і нават павагай невядомым і мудрагелістым словам “транзістар”. Паша мог адначасова чытаць, слухаць радыё, знахо-дзіцца ў нейкай дрымотнай нірване і, мабыць, яшчэ разважаць аб нечым невядомым. Можа, гэта былі мары аб вялізных надоях, фантазіі аб малочных рэках. Паша мог марыць і аб нечым узвышаным і прыгожым. Але гэтага не ведаў ніхто.
Калі летняе сонца ўзнімалася вышэй і паліла ва ўсю моц, Паша распранаўся, залазіў у жалезнае карыта, з якога пілі каровы, і прымаў водныя працэдуры. Пасля купання Сцяпан-Паша ляжаў у цяньку свайго самаробнага парасона. З транзістара лілася прыемная мелодыя, каровы жавалі жуйку, лежачы на баку. Пастух марыў аб сваім, а я марыў стаць пастухом калгаснага статку…
Нават зараз, калі зусім не хапае часу, магу ў роспачы сказаць: “Эх, каб ужо кароў калгасных папасвіць, столькі б кніг паспеў прачытаць!”

Роспач і надзея

Выдаўся пагожы дзянёк. Зімовы ці то ўжо вясновы. Яшчэ не зусім зразумела. На календары пачатак сакавіка. Снег яшчэ не зышоў, але ўжо досыць цёпла. Пах вясны лунае ў паветры.
Я ішоў павітацца са старым дубам. Бываюць дрэвы, з якімі прагнеш сустрэчы і вітаешся, як з людзьмі. Магу павітацца з бярозкай у школьным двары, якую сам пасадзіў у дзяцінстве.
З гэтым волатам заўсёды прагну сустрэчы, бо больш магутнага дуба ў акрузе няма. Спрабаваў некалі абмерыць ягоны папярочнік — недзе чатыры абхваты.
Крышку дастаў у ногі, прайшоўшы пехатою кіламетраў сем. Мой стары знаёмы ніяк не змяніўся. Такі ж волат! Магутнымі галінамі-рукамі падпірае неба. Стаіць на сваім месцы ля дарогі, пільнуючы наваколле. Сумны і велічны. Сумны да пары, бо праз хуткі час карані пацягнуць з нетраў зямлі вільгаць, зеляніна лісточкаў ахутае галіны, дасць прытулак лясным птахам. Яны адораць свайго гасціннага гаспадара спевамі. Шчэбет птушак і шапаценне лістоты народзяць найцудоўнейшую мелодыю веснавога лесу.
Ведаючы, што нўзабаве вярнуся да дуба-волата, рушыў далей, да вёскі, якая схавана ў лясах на стыку Пінскага і Лунінецкага раёнаў.
Аб тым, што калі-нікалі тут адраджаецца жыццё, нагадвае хата-крама з кратамі на вокнах і аўтобусны прыпынак з шыльдай, якая абвяшчае аб важнай падзеі — прыездзе рэйсавага аўтобуса з Пінску два разы на тыдзень.
Крочу па адзінай вясковай вуліцы. Недзе праз пяць апусцелых двароў заўважаю прыкметы жыцця. Развешаная ў двары бялізна і брэх старога сабакі нагадваюць, што недзе побач людзі... Зноў апусцелыя хаты, пустыя двары. То адарваная брамка, то павалены плот, то разбітае шкло ў змрочным акне.
Прыкладна ў сярэдзіне вуліцы дыхтоўны дамок з тлумачальнай шыльдай: “Дом старосты деревни”. Нетаропкай хадой іду далей — і о, цуд! Прыстойная хата з прымацаванай да сцяны талеркай спадарожнікавага тэлебачання.
У акне адной з старых хат заўважаю твар цікаўнай бабулі. Пад ногі кідаецца стары, стомлены жыццём сабака. Але за доўгае сабачае жыццё яму ўсё надакучыла. Зразумеўшы, што ніякай пагрозы для яго самога ці ягонай гаспадыні я не ўяўляю, пайшоў ён недзе па сваіх сабачых справах.
Толькі шпакі, якія сёлета паспяшаліся вярнуцца ў родныя мясціны, радаваліся жыццю ля счарнелых шпакоўняў. Для сябе адзначаю, што хоць некаму радасна сярод сумных краявідаў дажываючага свой век паселішча.
Старэюць людзі, старэюць сабакі, старэюць вёскі… Ціхае старэчае жыццё весачкі, ахінутай лясным гушчаром, наводзіць на сумны роздум. І няма ніякай надзеі на тое, што тут некалі завіруе жыццё, што сядуць пчаліныя раі на пустыя борці, што вуліца напоўніцца дзіцячым смехам і гарэзлівым брэхам шчанюкоў — сабачых дзяцей.
Вяртаюся. Толькі масток праз ручай нагадвае, што яшчэ існуе нейкая сувязь са знешнім светам. Зноў сустракаюся з волатам-дубам. Тут весялей, тут надзея, тут жыццёвая сіла і доўгае-доўгае жыццё…

Тры кароткія ўспаміны

Колькі дзён таму мы з жонкай узгадвалі маці. Яна заўжды чакала нас, калі мы з’язджалі куды з дому. У цёплую пару дапазна сядзела на ганку свае хаты, што стаяла побач з нашай. У непагадзь не тушыла святло, а чытала альбо малілася. Я і зараз быццам чую нетаропкае маўленне кожнага слова. Аднойчы сказаў матулі:
— Не трэба нас чакаць, адпачывала б лепш.
На гэта маці пакрыўджана прамовіла:
— Як так, сынку? Я ж малюся, каб нічога з вамі не здарылася, бяда якая не прычынілася…
Тут жа ўзгадаў сваіх дзяцей. Калі яны былі малыя, то ноччу нехта з трох хлапчукоў мог паклікаць:
— Мама!
Бывала, замест жонкі да малых падыходзіў я і выконваў нейкія дзіцячыя просьбы. А неяк раніцай пачуў размову:
— Тата — тое ж самае, што і мама, — разважаў адзін з сыноў.
— Бо калі мы клічам маму, можа прыйсці тата.
— Канешне ж, тое самае, — пагадзіліся брацікі.
Напэўна дзеці мелі рацыю, калі прыйшлі да такой высновы…
Мой тата жыве зараз адзін, летась мамы не стала. Аднойчы мы з дзецьмі паехалі гасцяваць да сваякоў. Аб тым, што паедзем, бацьку паведамілі. А калі вернемся, не сказалі. У гасцях заначавалі.
Раніцай “падаў голас” мой тэлефон. На экране ўбачыў надпіс: “Хатні”. Спужаўся, сэрца затрымцела ў трывозе. Дрыготкім дотыкам націснуў зялёную пімпачку і пачуў бацькаў голас.
— Што здарылася, тата? — ціхенька спытаў я.
— У мяне — нічога, а што ў вас?
— Усё добра, надвячоркам будзем дома.
Адлягло ад сэрца, знікла трывога. І было так прыемна ведаць, што нехта клапоціцца пра цябе. І не мае значэння, колькі табе гадоў. Як не мае значэння і тое, хто гэта: мама ці тата…

Коцік

Учора прысніў дзіўны сон. Ноч была цяжкая, доўгая і нейкая непрывабная. Доўга не мог заснуць. Думак шмат. Ненадоўга забыўся, праваліўся ў сон.
Мы з жонкай вяртаемся аднекуль дамоў. Бачу ўсё вельмі яскрава, як наяве, сон каляровы. Відно ўсё ў дэталях. Абстаноўка і інтэр’ер трошку іншыя. Але я ведаю — гэта наш дом, наша кватэра. Усё зроблена прывабна і ўтульна, усё, што ствараў уласнымі рукамі шмат гадоў.
Заходзім у калідор. Раптам з пакоя бегам вылятае незвычайны, такі прыгожы і, мабыць, нейкі пародзісты кот. Ён бяжыць міма нас з усіх ног. Я паспяваю разгледзець ягоную мордачку і нават палоскі на поўсці. Але мне ён здаецца нейкім ненатуральным, штучным.
Крочу ў пакой. О жах! Гэты кацяра вельмі шмат напаскудзіў, нават замнога для такой невялічкай істоты. Яшчэ я падумаў, што большую частку будучай брыдкай “прыборкі” выконваць не мне, а маёй любай і цярплівай жонцы. Тут я прачнуўся…
Раніцай распавёў аб усім жонцы. Яна ўважліва выслухала і канстатавала:
— Кот — жывёла хатняя. Чакай нейкіх непрыемнасцей і брыдоты ад блізкага чалавека.
Я гатовы. Чакаю. Папярэджаны і да ўсяго падрыхтаваны. Але ж ад гэтага не лягчэй і брыдка ўжо зараз. Напэўна ад таго, што цяжэй пераносяцца непрыемнасці ад блізкіх і дарагіх нам людзей. Ад тых коцікаў, якіх мы кормім, гадуем, песцім…
Псік, кацяра!

Кропелькі

* * *
Чужыя памылкі не такія пераканаўчыя, як свае. І мы зноў і зноў наступаем на тыя ж самыя граблі…

* * *
За ўсё дзякуйце, нават за тое, што здаецца для нас дробяззю. Тое, што для нас дробязь, для некага ахвяра альбо нешта значнае і дарагое…

* * *
Калі Бог — ганчар, а мы гліна, то на нас засталіся адбіткі Ягоных пальцаў…

* * *
Бедны не той, у каго грошай няма. Па-сапраўднаму бедны той, у каго нічога няма, акрамя грошай…

* * *
Калі чалавек ведае свой радавод, то яго немагчыма пераканаць у тым, што ён узнік ад малпы…

* * *
Малы сын, праслухаўшы кружэлку “Песні свабоды”, прапанаваў аздобіць нашу белую котку чырвоным. На ягоны жаль, бракавала фарбы…

* * *
Да чалавека звяртаюцца на “вы” не толькі калі шануюць і паважаюць. Але і тады, калі хочуць трымаць на пэўнай адлегласці ад сябе альбо не хочуць мець з ім ніякай справы…

* * *
Дапамагаючы некаму, не разлічвайце на падзяку, бо балюча быць расчараваным. Магчыма нават натыкнуцца на знявагу і непаразуменне значна хутчэй, чым вы меркавалі, альбо не меркавалі ўвогуле…

На верх старонкі