Мікалай Ільючык. Дзе жыве душа... Вершы, замалёўкі. Рэдактараванне, складанне серыі В. Жылко, В. Філатаў. Фота аўтара. Падпісана да друку 15.08.2004. Лунінецкая муза. Альманах. № 15

Мікалай Антонавіч Ільючык нарадзіўся ў 1966 годзе ў вёсцы Багданаўка, што на Лунінеччыне. Працуе ў раённым аддзеле па надзвычайных сітуацыях. Надзейны «тыл» складаюць аўтару гэтага зборніка жонка Раіса Фёдараўна, сыны Антон, Віталь і Віктар.

Што датычыць тэматыкі прапануемай ўвазе чытачоў першай паэтычнай кнігі М. Ільючыка, то найперш хвалююць аўтара, як вынікае з яго твораў, праблемы стаўлення чалавека да сваёй радзімы, да роднай мовы. Разважаючы над вытокамі маральнасці, Мікалай Ільючык прыходзіць да высновы,што яна ў поўным сэнсе гэтага слова немагчыма без яднання чалавека з Богам. Нездарма большасць змешчаных у зборніку твораў так ці інакш звязана з суадносінамі нябеснага і зямнога...

Мая вёска

Беларусі

***

Разбурэнне царквы

Сум

Курапаты

Плач дзіцятка

Мая птушачка

Вспоминая весну

Грусть

Лета табе

Трэба сёння

Маё другое я

Сябру

Боль і гонар

Месца, дзе душа

Нараджэнне Хрыстова

***

Бог не сварыцца

Летнія мары

Удзячнасць

Прадчуванне бяды

На вербную нядзелю

Да вялікадня

***

Дарогі

Любоў

Ён

Мелодыі душы

Вакзал

Каляндар

Настрой

Дождж

Толькі ты

***

Могілкі

Восень жыццёвая

На радзіму

Роздум

Араты

Упэўненасць

***

Карагод

Сляза

***

   Было гэта вельмі даўно. Ніхто, мабыць, ужо не памятае імя чалавека, аб якім я буду распавядаць. Але гісторыя павучальная. Ёсць на захадзе ад Багданаўкі, прыкладна ў сямі вярстах, невялікая вёсачка Боркі. Цяпер гэта тэрыторыя Пінскага раёна. Паміж багданаўцамі і жыхарамі Борак здаўна існуюць сяброўскія і сваяцкія зносіны.
   Дык вось, на кірмаш у Боркі, калі там было прастольнае свята, пайшоў багданавец. Планаваў наведаць сваякоў, а можа, кума ці сябра. Дарога няблізкая, пехатой праз лес.
   У тыя часы жылося бедна ды голадна. Замест лусты хлеба насыпаў гэтьі чалавек у торбу сліў — ураджай быў неблагі — і пакрочыў на кірмаш. Ідзе дарогай і разважае: «Чаго я цягну гэтую торбу, я ж на кірмаш іду, там мяне пачастуюць, паем смачна і сытна». Узяў і рассыпаў слівы ля дарогі. Зрабіўшы так, багданавец думае: «А калі хто-небудзь знойдзе мае слівы і забярэ? Шкада. Хай жа ад іх нікому не будзе карысці».
   І справіў ён на гэтую кучку сліў, як кажуць, сваю малую патрэбу. 3 палёгкай і надзеяй пакрочыў багданавец далей. Але ж трэба было здарыцца такому, што ніхто нашага героя не запрасіў у госці, не пачаставаў. Марна ён бадзяўся па вёсцы, імкнучыся трапіць на вочы да знаёмых ці родзічаў. Усё дарэмна.
   Хутка вечар, трэба ісці дамоў. Галодны, злы і пакрыўджаны, ідзе чалавек дахаты. Падыходзіць да таго месца, дзе ляжаць рассыпаныя ім слівы. Бярэ адну, якая адкацілася далей і гаворыць сам сабе: «А гэтую ж я не абмачыў». З’еў. Смачна. Бярэ наступную: «Мабыць, і гэтая чыстая». З’еў. Яшчэ хочацца. З’еў яшчэ адну, Бярэ зноў: «I на гэтую ж, мабыць, нічога не трапіла». Не паспеў азірнуцца, а слівы ўжо скончыліся. Замарыўшы чарвячка, задаволены пайшоў чалавек дамоў.
   З таго часу, калі здараецца такое, што хто-небудзь робіць якую справу на шкоду другому альбо раскідваецца тым, што можна яшчэ выкарыстаць, то ў Багданаўцы гавораць: «Глядзі, каб з табою не здарылася, як з тым чалавекам, што хадзіў у Боркі на кірмаш».

Андрэйкава навука
З натуры

   Чарга. Што можа быць яшчэ непрыемней? Але ж мы выгадаваліся ў чэргах, загартоўваліся ў іх. І толькі ў чарзе, як нідзе лепш, бачны ўсе людскія заганы, альбо наадварот, найлепшыя рысы чалавечага характару.
   Другая палова дня. Спякота. На небе ані воблачка. На вясковым выгане вялізная машына з бочкамі. Нарыхтоўшчыкі купляюць чарніцы. Вялізны натоўп жадаючых прадаць ягады. Няма ніякага імпэту марнаваць час у чарзе, але мусіш, бо лішняя капейка нікому не замінае. Вітаюся з людзьмі, пытаю, хто апошні, і з сумам станаўлюся ў чаргу.
   Праз імгненне на «ровэры» прыязджаюць два хлопчыкі з невялічкім вядром ягад і займаюць чаргу за мной, За імі таксама нехта становіцца. Натоўп большае, гудзе, нібыта рой пчол. Чарга рухаецца марудна.
   Пытаю ў старэйшага (малодшага я ведаў):
   — Як завуць?
   — Андрэй,
   — Сам ягады збіраў, ці брацік дапамагаў?
   — Сам.
   Малы, заахвочаны ўвагай дарослага, задаволена адказвае на ўсе пытанні. Пра ўсё расказаў: у якім лесе быў, колькі там ягад і нават пра тое, як збіраецца траціць заробленыя грошы. Стаянне ў чарзе разам з дарослымі надае Андрэйку нейкай важнасці. Хлопчык адчувае сябе дарослым. Гэта відаць па ягоным твары.
   Час ідзе, чарга не змяншаецца і рухаецца вельмі-вельмі марудна. Раптам стала вядома, што ў некага дома засталіся адны маленькія дзеці, хтосьці павінен бегчы на аўтобус. У кагосьці ўзнікаюць іншыя, але вельмі важныя падставы, каб без чаргі і як мага хутчэй апаражніць посуд і атрымаць грошы.
   Стаім. Чакаем. Чуваць спрэчкі, лаянку, абразлівыя словы. Натоўп хвалюецца, атмасфера ўсё больш разгараецца і, мабыць, ужо хутка людская хмара выбухне громамі і маланкамі.
   На шчасце, надыходзіць наша чарга. 3 палёгкай уздыхаю. Здаем чарніцы, атрымліваем грошы. За мною павінен здаваць ягады Андрэй, На ўсялякі выпадак застаюся побач, каб ніхто не пакрыўдзіў малога, не выкінуў з чаргі. Нарыхтоўшчык узважвае Андрэйкаў посуд і разлічваецца да апошняга рубліка, хаця хвіліну таму ў яго не было «дробных» грошай. Паважае.
   Нехта з натоўпу заўважае: «Столькі мала ягад, з малым маглі і без чаргі разлічыцца!» Нехта «разявіў зяпу» і галосіць: «Якое без чаргі, я вунь колькі ўжо стаю!».
   Я дакранууся да пляча хлопчыка і моцна, каб чулі людзі, сказаў: «Малайчына, Андрэй! Рабі ўсё заўсёды сумленна. Такі маленькі, а зрабіў усё правільна. На жаль, не ўсе дарослыя так робяць. Ім трэба вучыцца ў цябе».
   Хлопчык ад сказаных слоў неяк адразу падрос, яго вочы заззялі радасцю. Мабыць, у імгненне забыліся і стома, і спякота, і сварка дарослых. А натоўп прыціх. Не чуваць спрэчак, выкрыкаў, сваркі і ўзаемных абраз.
   Поспехаў табе, Андрэйка! Расці добрым і сумленным чалавекам.